Dwumasowe koło zamachowe bywa nazywane najgorszym wynalazkiem motoryzacyjnym ostatnich lat. Tak niekorzystna opinia wiąże się z awaryjnością elementu, a także bardzo wysokimi kosztami jego naprawy. Niektórzy właściciele samochodów uważają nawet, że zadaniem koła dwumasowego jest zapewnienie warsztatom samochodowym ciągle nowych klientów. Oczywiście pogląd ten zawiera sporą dawkę ironii, ponieważ element spełnia istotną funkcję w układzie napędowym. Jednak jego awaria rzeczywiście potrafi zrujnować portfel właściciela pojazdu.
Co to jest koło dwumasowe?
Koło dwumasowe instalowane jest przede wszystkim w dieslach, ale ostatnio coraz więcej nowych jednostek benzynowych także wyposażonych jest w dwumasę. Dwumasowe koło zamachowe zainstalowane jest na wale napędowym, a jego zadaniem jest tłumienie drgań i wibracji powstających w silniku. Problem przenoszenia drgań z silnika do skrzyni biegów od lat nurtuje konstruktorów samochodowych. Nie dość, że takie drgania powodują hałas i zmniejszają komfort jazdy, to jeszcze przyczyniają się do szybszego zużywania się wielu elementów samochodu. Pojazdy nieposiadające dwumasy są głośniejsze w środku, a wibracje przenoszone z silnika sprawiają, że wiele elementów samochodu wpada w rezonans. Jest to szczególnie zauważalne na niskich obrotach oraz przy nagłym dodawaniu gazu. Nie oznacza to jednak, że przed dwumasą nie istniały żadne rozwiązania tłumiące drgania. Od dawna tarcze sprzęgła wyposażone są w tłumik drgań skrętnych, a te najnowocześniejsze posiadają dwustopniowy system tłumienia drgań. Dla konstruktorów samochodowych takie rozwiązanie okazało się jednak niewystarczające. Wibracje odczuwalne szczególnie na biegu jałowym znane są każdemu użytkownikowi pojazdu. Aby je całkowicie wyeliminować, konstruktorzy postanowili zastosować właśnie zamachowe koło dwumasowe. Odpowiedni rozkład wirujących mas od strony silnika i skrzyni biegów, za które odpowiedzialna jest dwumasa, zaowocowało obniżeniem poziomu drgań. Dzięki temu elementy nie wpadają w wibracje, a rezonans nie jest przenoszony do skrzyni biegów i innych elementów samochodu.
Zastosowanie dwumasowego koła zamachowego oprócz eliminacji drgań i zmniejszenia hałasu przyniosło poprawę działania skrzyni biegów. Przełożenia wchodzą łatwiej, a przekładnia działa z większą precyzją. Poza tym wolniej zużywają się synchronizatory. Podział mas w kole zamachowym dał także oszczędność w zużyciu paliwa sięgającą nawet 5 procent.
Awaria koła dwumasowego
Sama konstrukcja dwumasowego koła zamachowego jest jednak dość skomplikowana. Ponadto element pasuje tylko do konkretnego rodzaju silnika i konkretnej skrzyni biegów. Próba zastąpienia go innym modelem może skutkować poważnym uszkodzeniem silnika. Na domiar złego elementy ścierne koła nie podlegają regeneracji i niedopuszczalna jest jakakolwiek obróbka czy dostosowywanie jego części. Uszkodzone koło dwumasowe należy niestety wymienić na nowe, co wiąże się z poważnymi kosztami. Wraz z dwumasą wymienia się zazwyczaj sprzęgło, co podnosi koszty całej operacji. O awarii elementu mogą świadczyć odgłosy klekotania, pojawiające się na jałowym biegu, a także stukanie przy gwałtownym operowaniem pedałem gazu. Ponadto objawy uszkodzenia koła dwumasowego są zazwyczaj charakterystyczne dla konkretnego modelu samochodu, a poza tym mogą znacząco się od siebie różnić. Wynika to z odmiennej budowy silników i skrzyń biegów.
Jak uniknąć kłopotów z kołem dwumasowym?
Żywotność kół dwumasowych bywa różna. Nie da się specjalnie przewidzieć momentu jego awarii ani powiedzieć, jaki przebieg wytrzyma dany element. Podobnie, jak to wygląda w przypadku sprzęgła, sprawność koła dwumasowego zależy w dużej mierze od sposobu jazdy kierowcy. Dwumasa nie lubi gwałtownego przyspieszania i szybkiego ruszania ze świateł. Element nie specjalnie toleruje więc kierowców posiadających tak zwaną „ciężką nogę”. Koło dwumasowe może posłużyć o wiele dłużej w samochodzie, którego kierowca preferuje spokojną jazdę bez gwałtownych szarpnięć. Nie oznacza to jednak modnego ostatnio eco-drivingu. Jazda na niskich obrotach (na wysokim biegu) w tym przypadku się kompletnie nie sprawdza. Koło dwumasowe źle znosi ponadto pracę silnika na biegu jałowym. Najbardziej optymalne są dla niego wyższe obroty silnika. Najlepiej jest unikać schodzenia poniżej 1500 obrotów. Wtedy bowiem drgania są najmocniejsze i element narażony jest na największe przeciążenia.
Dwumasowe koło zamachowe wbrew powszechnym opiniom nie powstało w celu utrudnienia życia właścicielom samochodów. Jego rolą jest likwidowanie drgań i nie dopuszczanie do powstawania rezonansu w skrzyni biegów i innych elementach samochodu. Wyciszenie związane z rozdzieleniem masy, przekłada się na komfort jazdy, a nawet zużycie paliwa. Jak każdy element mechaniczny koło dwumasowe wymaga odpowiedniego traktowania. To w dużej mierze od kierowcy zależy, jak długo będzie cieszył się sprawnym kołem dwumasowym.
